کاشت و پرورش انگور؛ از زمین خالی تا تاکستان پربار!

کاشت و پرورش انگور

کاشت و پرورش انگور یکی از پرسودترین فعالیت‌های کشاورزی است که توجه بسیاری از باغداران را به خود جلب کرده است. در واقع، هر خوشه انگور می‌تواند بیش از ۵۰ تا ۱۰۰ دانه انگور گوشتی و آبدار داشته باشد. به علاوه، کاشت و پرورش انگور در شرایط آب و هوایی گرم و خشک تا نیمه خشک امکان‌پذیر است و همچنین کاشت انگور در خاک سبک و عمیق شنی یا رسی بهترین نتیجه را می‌دهد.

در این مقاله تمام نکات ضروری برای داشتن یک تاکستان پربار را از مرحله انتخاب زمین تا برداشت محصول، به شما آموزش خواهیم داد. همراه ما باشید.

انتخاب زمین و آماده سازی خاک برای کاشت انگور

موفقیت در کاشت و پرورش انگور به طور مستقیم به کیفیت خاک و نحوه آماده‌سازی زمین بستگی دارد. برای داشتن یک تاکستان پربار، باید به ویژگی‌های خاک و اصول آماده‌سازی زمین توجه ویژه‌ای داشت.

ویژگی های خاک مناسب برای کاشت و پرورش انگور

خاک مناسب برای کاشت انگور باید دارای این ویژگی‌ها باشد:

• خاک سبک و لومی شنی با زهکشی مناسب
• عمق مناسب برای رشد ریشه‌ها (۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر)
• اسیدیته (pH) بین ۵.۵ تا ۷
• دارای مواد آلی و معدنی کافی مانند هوموس، هیومیک اسید، سدیم و منیزیم

نقل قول:

The ideal soil pH for growing grapes ranges from 5.5 to 6.5 . This slightly acidic-to-neutral range promotes optimal nutrient availability. Soils outside this range may require amendments to achieve the best growing conditions for your vineyard. “Source“

ترجمه: pH ایده آل خاک برای رشد انگور از 5.5 تا 6.5 است . این محدوده کمی اسیدی تا خنثی، دسترسی بهینه مواد مغذی را ارتقا می‌دهد. خاکهای خارج از این محدوده ممکن است برای دستیابی به بهترین شرایط رشد برای تاکستان شما نیاز به اصلاح داشته باشند.

بیشتر بدانید: آموزش کاشت و پرورش چغندر: از بذر تا برداشت

نحوه آماده سازی زمین قبل از کاشت انگور

برای آماده‌سازی زمین، ابتدا باید خاک را به عمق ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتر شخم زد. همچنین، بررسی و اصلاح pH خاک ضروری است. اگر خاک اسیدی باشد، می‌توان با افزودن ۱ تا ۲ درصد آهک، اسیدیته آن را به حد مطلوب رساند.

علاوه بر این، سیستم زهکشی مناسب باید طراحی شود تا از تجمع آب در اطراف ریشه‌ها جلوگیری شود. در خاک‌های سنگین و رسی، استفاده از سیستم‌های زهکشی مصنوعی توصیه می‌شود.

اصلاح و تقویت خاک باغ انگور

برای تقویت خاک، افزودن مواد آلی مانند کود حیوانی پوسیده و کمپوست ضروری است. این مواد به افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید خاک کمک می‌کنند و ساختار خاک را بهبود می‌بخشند.

به طور کلی، کوددهی اصولی باید در ابتدای هر فصل (۴ مرتبه در سال) انجام شود. بهترین زمان برای کوددهی، اول صبح یا هنگام غروب است و پس از آن، آبیاری انگور ضروری می‌باشد. استفاده از هیومیک اسید به عنوان یکی از بهترین گزینه‌های تقویت خاک، موجب ذخیره‌سازی آب و مواد مغذی در نزدیکی ریشه می‌شود.

روش های کاشت انگور

پرورش انگور به طور موفق نیازمند انتخاب روش کاشت مناسب و رعایت اصول فنی است. در این بخش، روش‌های مختلف کاشت انگور و نکات کلیدی آن را بررسی می‌کنیم.

انواع روش های کاشت انگور و مزایای هر کدام

روش‌های اصلی کاشت انگور عبارتند از:

• کاشت مستقیم نهال: رایج‌ترین و ساده‌ترین روش که در آن نهال‌ها مستقیماً در زمین کاشته می‌شوند
• روش قلمه‌زنی: استفاده از شاخه‌های یک تا دو ساله با طول ۶۰ تا ۸۰ سانتی‌متر
• روش پیوندی: برای احیای درختان کم‌بازده و افزایش عملکرد محصول
• روش خواباندن: مناسب برای تکثیر شاخه‌های سالم و قوی یک‌ساله

زمان مناسب کاشت انگور

بهترین زمان برای کاشت انگور، اوایل بهار و پیش از باز شدن جوانه‌ها است. در این زمان، خاک گرم و مرطوب است که شرایط ایده‌آلی برای رشد ریشه‌های نهال ایجاد می‌کند. علاوه بر این، پاییز نیز فصل مناسبی برای کاشت است، زیرا خاک هنوز گرم بوده و هوای خنک شرایط مناسبی برای ریشه‌زنی فراهم می‌کند.

بیشتر بخوانید: کاشت و پرورش جو: چطور بهترین محصول را برداشت کنیم؟

فاصله استاندارد کاشت نهال‌ ها

برای رشد بهینه درختان انگور، رعایت فاصله استاندارد ضروری است. در باغ‌های بزرگ، فاصله بین نهال‌ها باید ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر باشد. همچنین، برای جریان مناسب هوا بین شاخه و برگ‌ها، فاصله ۲ تا ۳ متر بین ردیف‌ها توصیه می‌شود.

در زمان کاشت، باید گودالی به عمق و عرض ۳۰ تا ۵۰ سانتی‌متر حفر کرد. نهال باید طوری کاشته شود که حداقل دو جوانه آن در خاک قرار گیرد و سر نهال حدود ۵ سانتی‌متر از سطح خاک بیرون باشد. پس از کاشت، خاک اطراف نهال را با مخلوط خاک و کود پر کرده و آبیاری انجام می‌شود.

برای اطمینان از رشد مناسب نهال‌ها، باید به نکات زیر توجه کرد:

• انتخاب نهال سالم و بدون آسیب
• اطمینان از سازگاری نهال با شرایط اقلیمی منطقه
• قرار دادن نهال در محلی با نور کافی خورشید
• آبیاری منظم و مراقبت‌های لازم پس از کاشت

مدیریت آبیاری و تغذیه تاکستان

مدیریت صحیح آبیاری و تغذیه تاکستان نقش کلیدی در موفقیت پرورش انگور دارد. میزان آب مورد نیاز تاکستان به عواملی مانند دمای هوا، میزان تابش نور، سرعت باد و مراحل رشد بستگی دارد.

برنامه آبیاری در فصول مختلف

در پرورش انگور؛ نیاز آبی حدود ۵ تا ۷ هزار مترمکعب برای هر هکتار در سال است که در سیستم آبیاری قطره‌ای به ۴ تا ۵ هزار مترمکعب کاهش می‌یابد. آبیاری در اوایل صبح موثرتر از ظهر است، زیرا موجب کاهش تبخیر آب و کاهش بیماری‌های ناشی از رطوبت بالا می‌شود.

علاوه بر این، آبیاری بیش از حد می‌تواند باعث افزایش رشد برگ‌های جانبی شود که مطلوب نیست، زیرا باعث افزایش سایه و کاهش کیفیت میوه خواهد شد.

انواع کودها و زمان مصرف آنها

برای تغذیه مناسب تاکستان، استفاده از انواع مختلف کودها ضروری است:

• کودهای نیتروژن‌دار: برای رشد شاخ و برگ و افزایش حجم میوه
• کودهای فسفردار: برای تشکیل ریشه، گل و میوه
• کودهای پتاسیم‌دار: برای فتوسنتز و افزایش مقاومت گیاه
• کودهای آلی: مانند کود دامی و کمپوست برای بهبود ساختار خاک

بهترین زمان کوددهی در فصل بهار و پاییز است. در واقع، کود دامی به میزان ۵ کیلوگرم برای هر درخت در اواخر زمستان به صورت چالکود توصیه می‌شود.

محلول‌ پاشی و تغذیه برگی

محلول‌پاشی یکی از روش‌های موثر برای تغذیه تاکستان است که امکان جذب سریع مواد غذایی را فراهم می‌کند. برای اثربخشی بیشتر، محلول‌پاشی باید در صبح یا عصر هنگام غروب انجام شود و رطوبت نسبی هوا بالاتر از ۷۰ درصد باشد.

همچنین، استفاده از اسیدهای آمینه در زمان تورم جوانه‌ها و ارزنی شدن انگور، همراه با پتاسیم توصیه می‌شود. در زمان ظهور خوشه گل و شروع رنگ دادن میوه، استفاده از اسید آمینه همراه با کلسیم به صورت محلول‌پاشی مفید است.

قبل از هرگونه برنامه کوددهی، انجام آزمایش خاک برای تعیین نیازهای غذایی ضروری است. این آزمایش شامل اندازه‌گیری pH، سطح سدیم، عناصر غذایی و مقدار مواد آلی خاک می‌شود.

مقاله پیشنهادی: راهنمای تشخیص و درمان آفات و بیماری های گیاهان آپارتمانی

هرس و تربیت درختان انگور

هرس و تربیت درختان انگور از جمله مراحل کلیدی در مدیریت باغات به شمار می‌رود که تأثیر بسزایی بر کیفیت و کمیت محصول نهایی دارد. در واقع، این فرایندها نه تنها به بهبود رشد و توسعه درختان کمک می‌کنند، بلکه شرایط بهینه‌ای را برای تولید میوه‌های باکیفیت فراهم می‌آورند.

اصول هرس فرم‌ دهی

هرس فرم‌دهی در سال‌های اولیه کاشت انگور انجام می‌شود و هدف اصلی آن، شکل‌دهی به ساختار گیاه و آماده‌سازی برای روش تربیت انتخاب شده است. در سال اول و دوم، شاخه‌های ضعیف حذف و شاخه قوی حفظ می‌شود تا تنه اصلی قوی‌تری شکل بگیرد و از ارتفاع ۵۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر هرس و به قیم متصل می‌شود.

هرس باردهی و زمان مناسب آن

بهترین زمان برای هرس باردهی از اواخر پاییز تا پیش از باز شدن جوانه‌های درخت است. هرس باردهی به سه روش انجام می‌شود:

• هرس کوتاه: برای درختانی که باردهی آنها در شاخه‌های پایین‌تر است، به صورت دو یا سه چشمی انجام می‌شود
• هرس بلند: برای درختانی با باردهی در جوانه‌های بالاتر، بین ۴ تا ۱۲ جوانه نگه داشته می‌شود
• هرس مختلط: ترکیبی از دو روش قبلی که متخصصین آن را بهترین روش می‌دانند

نقل قول:

Pruning is very important. Grapes produce fruit on shoots growing off of one-year-old canes. If you have too many old canes (from no pruning), then you’ll get fewer grapes. If you prune back your vines completely each year, then you get lots of new growth, but again, few grapes. “Source“

ترجمه: هرس بسیار مهم است. انگور روی شاخه هایی که از نیشکرهای یک ساله رشد می کنند میوه می دهد. اگر تعداد زیادی عصای قدیمی (به دلیل عدم هرس) دارید، انگور کمتری دریافت خواهید کرد. اگر هر سال انگورهای خود را به طور کامل هرس کنید، رشد جدید زیادی خواهید داشت، اما باز هم تعداد کمی انگور.

سیستم‌ های داربست و تربیت مو

سیستم داربستی یکی از رایج‌ترین روش‌های تربیت در باغ‌های انگور است. در این روش، گیاه روی داربست‌هایی از جنس چوب، فلز یا سیم رشد می‌کند. مزایای این سیستم شامل افزایش تهویه و نوردهی به برگ‌ها، کاهش خطر بیماری‌های قارچی و تسهیل عملیات برداشت است.

علاوه بر این، طراحی داربست در یک منطقه خاص در ارتباط با رقم، فاصله بین بوته‌ها و قدرت رشدی بوته است. در سیستم ایستاده، ارتفاع تیرک‌های اصلی باید ۲.۵ متر باشد که حدود ۵۰ سانتی‌متر آن داخل زمین قرار می‌گیرد.

همچنین، در طی سال‌های اول تا سوم، مهم‌ترین هدف باغدار ایجاد تنه محکم و راست در بوته‌ها است و باید از تولید محصول صرف‌نظر نماید تا مواد غذایی تولید شده توسط گیاه صرف استحکام تنه و بازوهای اصلی گردد. در نهایت، هرس مستمر و اصولی نه تنها عملکرد درخت را افزایش می‌دهد، بلکه باعث حفظ سلامت و طول عمر آن نیز می‌شود.

مدیریت آفات و بیماری‌ های انگور

شناسایی و کنترل به‌موقع آفات و بیماری‌ها در تاکستان، نقش حیاتی در حفظ سلامت و عملکرد درختان انگور دارد. در واقع، بدون مدیریت صحیح، این عوامل می‌توانند خسارات جبران‌ناپذیری به محصول وارد کنند.

شناسایی آفات و بیماری‌ های رایج

مهم‌ترین آفات و بیماری‌های رایج در تاکستان‌ها عبارتند از:

• شته مو: این آفت روی ریشه‌ها و برگ‌ها زندگی کرده و از شیره گیاه تغذیه می‌کند. علائم آن شامل ایجاد غده‌های کوچک زیر برگ‌ها، کاهش رشد و زردی برگ‌هاست
• زنجرک: با تغذیه از شیره گیاهی باعث پیچ‌خوردگی و قرمز شدن برگ‌ها می‌شود
• ساقه‌خوار: به ساقه و ریشه‌ها حمله کرده و با تغذیه از آوندها، مانع جریان صحیح آب و مواد غذایی می‌شود
• شپشک آردآلود: به خوشه‌ها و ساقه‌ها حمله می‌کند و باعث ایجاد لکه‌های سفید پودری می‌شود

روش‌ های پیشگیری و کنترل

برای پیشگیری و کنترل آفات و بیماری‌ها، ترکیبی از روش‌های زیر توصیه می‌شود:

روش‌ های زراعی:

• استفاده از خاک‌های شنی برای جلوگیری از رشد شته‌ها
• رعایت فاصله مناسب کاشت برای تهویه بهتر
• هرس منظم و حذف شاخه‌های آلوده
• تمیز نگه داشتن ابزار باغبانی

روش‌های بیولوژیک: استفاده از زنبورهای شکارچی برای کنترل شپشک آردآلود و افزایش تنوع گیاهی در تاکستان برای جلوگیری از گسترش تریپس

سموم مجاز و نحوه استفاده

سمپاشی باید با رعایت اصول زیر انجام شود:

زمان مناسب سمپاشی:

• صبح زود یا اواخر شب
• دمای مناسب زیر ۲۷ درجه

انواع سموم مجاز:

• سموم فسفره مانند لوفوکس و فوزالون برای کنترل آفات عمومی
• قارچ‌کش‌های معدنی مانند نمک‌های مس و اکسی کلرور مس
• سولفور ۸۰٪ (کومولوس) برای کنترل سفیدک سطحی

همچنین، برای جلوگیری از ایجاد مقاومت در آفات، باید از تناوب سموم مختلف با مکانیزم‌های متفاوت استفاده کرد. علاوه بر این، استفاده از سموم باید با مشورت متخصصین گیاه‌پزشکی انجام شود، زیرا استفاده نادرست می‌تواند عواقب زیان‌باری برای سلامت کشاورز و مصرف‌کنندگان داشته باشد.

در نهایت، باید توجه داشت که یکی از دلایل اصلی طغیان آفات و مقاومت آنها نسبت به سموم، استفاده نادرست و بدون برنامه از سموم شیمیایی است. بنابراین، مدیریت تلفیقی آفات که شامل ترکیبی از روش‌های مختلف کنترل است، بهترین راهکار برای حفظ سلامت تاکستان می‌باشد.

زمان مناسب برداشت انگور

برداشت انگور زمانی انجام می‌شود که میوه به حداکثر قند و طعم مطلوب برسد. این زمان بسته به نوع انگور و شرایط آب‌وهوایی متفاوت است، اما معمولاً در اواخر تابستان تا اوایل پاییز انجام می‌شود. برای جلوگیری از آسیب به خوشه‌ها، برداشت بهتر است در ساعات خنک روز و با استفاده از قیچی باغبانی انجام شود. پس از برداشت، انگورها باید در محیطی خنک نگهداری شوند تا کیفیت و ماندگاری آن‌ها حفظ شود.

نتیجه گیری | رویش سبز

کاشت و پرورش انگور فرایندی پیچیده اما پرسود است که نیازمند دانش، تجربه و مدیریت دقیق می‌باشد. بنابراین، موفقیت در این حوزه به رعایت اصول علمی و عملی بستگی دارد. خاک مناسب و آماده‌سازی صحیح زمین، پایه و اساس یک تاکستان موفق را تشکیل می‌دهد. علاوه بر این، انتخاب روش کاشت انگور مناسب و رعایت زمان‌بندی دقیق، نقش مهمی در استقرار موفق نهال‌ها دارد.

مدیریت آبیاری و تغذیه تاکستان همراه با هرس و تربیت اصولی درختان، عوامل کلیدی در تولید محصول باکیفیت هستند. همچنین، شناخت و کنترل به‌موقع آفات و بیماری‌ها، سلامت و عملکرد باغ را تضمین می‌کند. باغداران موفق با تکیه بر تجربیات ارزشمند خود ثابت کرده‌اند که رعایت این اصول، راه رسیدن به یک تاکستان پربار و سودآور را هموار می‌سازد.

منابع خارجی:

fa.wikipedia – almanac – eos – rhs.org

سوالات متداول