بهترین کود مایع چیست؟ (معرفی قویترین کودها)

همانگونه که در تعریف کلی کود آمده است، کود به مجموعه ­ایی از مواد آلی و یا معدنی گفته می ­شود که نیاز تغذیه­ ایی گیاهان را فراهم می­کند. کودها در دو شکل کلی کودهای جامد و کودهای مایع تولید و به بازار ارائه می­ گردند. البته کودهای جامد خود در اشکال پودری، گرانول و کریستالی تولید می­ شوند، کودهای مایع نیز به اشکال مایع و سوسپانسیون تولید می­ شوند.

کودهای مایع از پرکاربردترین انواع کودها هستند زیرا به دلیل شکل ظاهری آنها، بالاترین سرعت جذب را برای گیاهان دارد و کودهای مایع به سرعت هم در ترکیب با آب آبیاری و هم به صورت محلول پاشی برگی جذب می­ شوند. همچنین مشکلات ایجاد رسوب و عدم حلالیت کامل و …. نیز در کودهای مایع به حداقل می­ رسد.

در ادامه این مقاله به معرفی بهترین انواع کود مایع و کاربردهای آن در گیاهان مختلف می­ پردازیم و مزیت­ های استفاده از آنها را بیان می­ کنیم.

بهترین کود مایع :

به کاربردن کلمه (بهترین) برای یک کود مایع به این معناست که کود مایع عنصر و یا عناصر غذایی مورد نیاز گیاه را به میزان مناسب و کافی و البته به مناسب­ترین شکل قابل جذب در اختیار گیاه قرار دهد. و همچنین محدودیت­ های رسوب کردن، عدم انحلال 100 درصدی، بوی نامطبوع و … را نیز نداشته باشد.

همانگونه که در مقدمه اشاره شد کودهای مایع به دو شکل محلول و یا سوسپانسیون (عمدتا شامل مایه تلقیح باکتریایی در کودهای زیستی) و با هدف رفع مشکلات تغذیه­ای در گیاهان، اصلاح و  بهبود ساختار خاک و جلوگیری از ایجاد تنش­های محیطی (تنش­های دمایی و خشکی و …) تولید می­شوند. امروزه استفاده از کودهای مایع رشد چشمگیری دارد. استفاده از کودهای مایع سبب جذب سریع­تر و با راندمان بالاتر در گیاهان می­شود. عناصر غذایی در کودهای مایع به صورت کاملا یکنواخت در تمام کود پراکندگی داشته و همین امر سبب می­شود در هنگام مصرف چه به صورت محلول پاشی و چه همراه با آب آبیاری، بالاترین راندمان استفاده از عناصر غذایی موجود در کود اعمال شود.

علاوه بر موارد فوق، نوع بسته بندی در کودهای مایع از مواردی است که کاربرد این نوع کودها را بسیار راحت­تر کرده است. بدین صورت که کودهای مایع عمدتا در گالن­ ها و ظروف پلاستیکی فشرده بسته ­بندی می­ شوند و در مقوله انبارداری، حمل و نقل، استفاده در مزارع و گلخانه­ ها و …. توسط کشاورزان، باغداران و سایر مصرف کنندگان بسیار راحت و در دسترس­ تر بوده و مشکلاتی از جمله پارگی پاکت و بسته­ بندی های نایلونی و یا کارتنی را ندارند. همچنین نفوذ رطوبت و یا تاثیر تغییرات دمای محیط و  …. مشکلی در ظروف پلاستیکی کودهای مایع ایجاد نمی ­کند.

کودهای مایع هم به صورت محلول­پاشی برگی و هم در ترکیب با آب آبیاری قابل استفاده هستند. و بسته به غلظت و مقدار عناصر غذایی موجود در کود، قابلیت دسترسی به عناصر غذایی را برای گیاهان به سرعت فراهم می­ کنند. با توجه به نیاز غذایی متفاوت در گیاهان زراعی و درختان، کودهای مایع تولید شده حاوی درصدهای مشخص از یک یا چند عنصر غذایی می­ باشند و استفاده از آنها به مرحله­ ی رشد گیاه، شرایط خاک بستر کشت، ویژگی ­های آب و هوایی و محیطی منطقه و همچنین نیاز غذایی گیاه در آن مرحله بستگی دارد.

نیاز غذایی گیاهان با توجه به آزمون خاک بستر کشت، علایم بالینی کمبود عناصر غذایی که گیاه بروز می­ دهد و تجربه­ ی کشاورزان و باغداران منطقه تعیین می­ گردد.

نیاز غذایی گیاهان به عناصر غذایی در مراحل مختلف رشد متفاوت است به عنوان مثال: گیاهان برای رشد رویشی به عنصر نیتروژن نیاز بیشتری دارند، در مرحله ریشه دوانی و رشد ریشه­ ها عنصر فسفر نقش به سزایی دارد. در مراحل رشد گیاه، رسیدگی محصول و افزایش کیفیت میوه عنصر پتاسیم بسیار ضروری است. از حضور و نقش عناصر غذایی ریزمغذی­ در تمامی مراحل رشد گیاهان نباید غافل ماند.

بهترین کود مایع برای گیاهان زراعی و باغی کاملا وابسته به نوع گیاه است، زیرا نیاز تغذیه­ ایی گیاهان مختلف متفاوت است، به عنوان مثال:

بهترین کود مایع برای غلات از جمله گندم، جو، ذرت دانه ­ایی و …. کودی است که در مراحل پنجه­ دهی و رشد ساقه و همچنین در دانه­ بندی غلات و افزایش درصد پروتئین و نشاسته در دانه ­ها و در نهایت افزایش عملکرد و تناژ نهایی محصول، به غلات کمک زیادی می­کند.

بهترین کود مایع برای سبزی­جات و صیفی جات از جمله گوجه ­فرنگی، خیار، هندوانه، کدوسانان و انواع سبزی­های خوراکی و …. کودی است که به رشد برگی، افزایش سبزینگی و گلدهی این گیاهان کمک کرده و در نهایت باعث افزایش کیفیت میوه­ ها، افزایش کیفیت در طعم و رنگ میوه ها، کاهش تجمع نیترات در بافت میوه و افزایش عملکرد محصول در واحد سطح گردد.

بهترین کود مایع در زراعت غده­ ها از جمله پیاز، سیب­زمینی، چغندرقند، هویچ، سیر و …. کودی است که به افزایش تعداد غده­ ها در هنگام رشد، سلامت غده­ ها، درشتی متناسب محصول، افزایش کیفیت در رنگ خصوصا در هویج و پیاز قرمز، کاهش تجمع نیترات در بافت غده­ ها و در نهایت افزایش مطلوب تناژ و عملکرد کمک کند.

بهترین کود مایع در باغات و درختان میوه نیز با توجه به نوع محصول باغی و نیاز غذایی آن محصول در مراحل مختلف رشد و البته  شرایط خاک باغ مورد نظر تعیین می­شود. و این کود باید بتواند عناصر غذایی مورد نیاز جهت رشد مطلوب درخت را در مراحل رشد رویشی، گرده افشانی درختان میوه و مراحل زایشی و تشکیل میوه ­ها تامین کرده و بهترین عملکرد مد نظر را برای درخت فراهم آورد.

کود مایع یعنی چه؟ و انواع کودهای مایع؟

کلمه مایع در واقع به حالت فیزیکی کود اتلاق می ­شود. کودهای مایع حاوی عناصر غذایی پر مصرف و کم مصرف مورد نیاز گیاهان و درختان هستند. در تعریف تخصصی ­تر از کود مایع باید به انواع آن اشاره داشت، کودهای مایع به صورت کلی به 3 دسته ­ی کودهای مایع آلی (ارگانیک)، کودهای مایع شیمیایی و کودهای مایع زیستی (بیولوژیک) تقسیم می­ شوند. و همانطور که از اسم این 3 دسته مشخص است کودهای مایع آلی از مواد آلی و بقایایی گیاهان و موجودات زنده تشکیل شده است. کودهای مایع شیمیایی از مواد معدنی و در طی فرایندهای شیمیایی به وجود می ­آید، و کودهای مایع زیستی نیز از مایه تلقیح باکتری ­های محرک رشد ( PGPR )، قارچ ها و نماتدها و …. تهیه می­ شود.

از نظر نوع ماده­ موثره ­ی موجود در داخل کود، کودهای مایع به موارد زیر تقسیم می­ شوند:

• کودهای مایع ویژه
• کودهای مایع کامل
• کودهای مایع محرک رشد
• کودهای مایع ریزمغذی
• کودهای مایع اصلاح کننده ­ی خاک
• کودهای مایع ضد تنش

• کودهای مایع ویژه

کود مایع ویژه به نوعی از کود مایع گفته می ­شود که یکی از عناصر مورد نیاز گیاه را به صورت ویژه و با درصد خلوص بالا و البته به فرم قابل جذب برای گیاه داشته باشد. به عنوان مثال :

کود مایع هیومیک اسید:که دارای درصد خلوص بالا و مشخصی از اسید هیومیک و اسید فلوئیک است.

کود مایع سیلیکات پتاسیم: که منبع غنی از پتاس برای گیاه را فراهم می­ کند.

کود مایع نیتروژن بالا: که حاوی عنصر نیتروژن (ازت) با غلظت بالا است.

کود مایع فسفر بالا: مانند کود دی آمونیوم فسفات که دارای درصد بالایی از عنصر فسفر است.

• کودهای مایع کامل (کودهای NPK)

کود مایع کامل همانگونه که از اسم آن مشخص است نوعی از کود مایع است که حاوی چندین عنصر غذایی مورد نیاز گیاه باشد و این عناصر هر کدام با درصد مشخصی از خلوص و به صورت کاملا محلول در کود وجود داشته باشند و بتوانند طیف وسیعی از نیازهای غذایی گیاه را فراهم کنند. عمومی ­ترین نوع کود مایع کامل که در بین تولیدکنندگان کود و مصرف­ کنندگان مورد استفاده قرار می­ گیرد، کود مایع کامل NPK است که 3 عنصر اصلی نیتروژن، فسفر و پتاسیم را در یک کود و با درصد بالا و قابل جذب برای گیاهان عرضه می ­کند و در بازار دارای برندهای مختلف با درصد عناصر متفاوت است.

از مثال­های دیگر کود مایع کامل می­ توان به موارد زیر اشاره داشت:

کودهای مایع کامل NPKS، ( کود آلی مایع غنی شده رویش سبز NKS)، کود مایع جلبک هیومیک، کود مایع عناصر ماکرو به همراه ریزمغذی ­ها، کود مایع فروت ست، کود مایع مرغی، کود مایع ماهی و …. .

• کودهای مایع محرک رشد

کودهای مایع محرک رشد حاوی هورمون­ های محرک رشد گیاهان است، که می­ تواند رشد تاخیری گیاهان که ناشی از انواع تنش­ های محیطی و یا شرایط نامطلوب خاک و تغذیه ­ایی به وجود می­ آید را جبران کرده و به بهبود رشد گیاهان کمک بسزایی داشته باشد. این کودها عموما ترکیبات آلی هستند که با در اختیار گذاشتن عناصر غذایی مورد نیاز گیاه سرعت رشد گیاهان را افزایش       می­ دهند. این کودهای مایع نیز با برند­های مختلف و با درصد عناصر متفاوتی در بازار موجود هستند.

• کودهای مایع ریز مغذی

همانگونه که از نام این نوع کود مایع مشخص است، این دسته از کودهای مایع حاوی عناصر ریز مغذی مورد نیاز گیاهان هستند. این کودها هم به صورت تک عنصر موجود هستند و هم به صورت ترکیب چند عنصر کم مصرف ( روی، بر، مس، منگنز، مولیبدن، آهن و …… ). با توجه به نقش حیاتی عناصر کم مصرف و میکرو در مراحل رشد گیاهان زراعی و درختان، می­ توان کودهای مایع ریزمغذی را از مهمترین کودها برشمرد و نکته حائز اهمیت در این نوع از کودها قابلیت محلول پاشی برگی آنهاست که می­ توانند عناصر کم مصرف را در کوتاه­ترین زمان و با بالاترین غلظت مورد نیاز گیاه، در اختیار برگ گیاهان قرار دهد.

• کودهای مایع اصلاح کننده خاک

این دسته از کودهای مایع حاوی مواد اصلاح کننده خاک هستند، عموما خاک­ های زراعی و باغی به دلایل مختلف همچون: مصرف بی رویه­ ی کودهای شیمیایی، روش­ های نامناسب آبیاری، شوری بالای خاک، کاهش جمعیت مفید میکرواورگانیسم­ های خاکزی و ….. کیفیت خود را از دست داده و ساختار اصلی خاک از بین می ­رود. کودهای مایع اصلاح کننده خاک با دارا بودن مواد اصلاح کننده سبب بهبود ساختار کلی خاک شده و نفوذپذیری خاک را در برابر آب، هوا، عناصر غذایی موجود در کودها و …. افزایش می­ دهند. از تاثیرات مثبت کودهای اصلاح کننده­ خاک مایع می­ توان موارد زیر را نام برد:

بهبود ساختار خاک و افزایش نفوذپذیری خاک، تنظیم اسیدیته خاک و به دنبال آن کمک به جذب بهتر عناصر غذایی توسط ریشه گیاه، تعدیل شوری خاک، حفظ رطوبت در خاک و جلوگیری از آبشویی و به دنبال آن صرفه­ جویی مطلوب در آبیاری، افزایش ماده آلی در خاک و کمک به افزایش جمعیت میکرواورگانیسم ­های مفید، افزایش تبادلات کاتیونی در خاک و  ….. . از اصلاح کننده ­های مهم موجود در بازار می­ توان به انواع کودهای مایع هیومیک اسید و فولئیک اسید اشاره کرد.

• کودهای مایع ضد تنش

کلمه تنش در علم کشاورزی یک اصطلاح است و به مجموعه عوامل و مواردی گفته می ­شود که روند رشد طبیعی و نرمال یک گیاه را تحت تاثیر قرار داده و در این روند اختلال ایجاد می­ کند. ایجاد تنش در گیاهان زراعی و درختان به دلایل مختلفی ایجاد می­ گردد: تنش­ های دمایی ناشی از سرما و گرمای شدید و اختلاف زیاد دما در شب و روز، تنش ­های آبی ناشی از عدم رعایت تناوب صحیح آبیاری و یا استفاده از آبهای شور برای آبیاری و … ، سایر تنش­ های محیطی دیگر مثل گرد و غبار شدید در زمان­ های حساس مثل گرده ­افشانی، حمله آفات و امراض گیاهی، علف­ های هزر و انگل­ های گیاهی و ….. . در کودهای مایع ضد تنش عمدتا موادی از قبیل: انواع هورمون­های گیاهی مثل اتیلن و آبسزیک اسید، ویتامین­ها مثل ویتامین C و ویتامین E که نقش آنتی اکسیدانی دارند، آمینو اسیدها، کلسیم، سیستئین، اکسین­ ها، سیتوکینین­ ها و …. وجود دارد. کودهای مایع ضد تنش عموما به کودهای مایع کامل و یا اصلاح­ کننده ­های خاک اضافه می­ شوند و از تاثیرات منفی تنش ­های محیطی کاسته و به رشد مطلوب گیاهان کمک می­ کنند. این کودهای مایع ضد تنش نیز در بازار با برندهای مختلف و کارایی ­های متفاوت موجود هستند.

کودهای مایع آلی غنی شده رویش سبز

شرکت رویش سبز خاک اهورایی تولید کننده تخصصی کودهای آلی مایع غنی شده در ایران است، و با توجه به ضرورت بازنگری در تولید کودها با هدف افزایش عملکرد کمی و کیفی محصولات کشاورزی برای اولین بار کود آلی مایع غنی شده توسط پژوهشگران شرکت رویش سبز خاک اهورایی در چرخه تولید تجاری قرار گرفت. این ترکیب دارای ویژگی­ های منحصر به فردی می ­باشد که در حضور کربن اکتیو تولید شده و این کود علاوه بر ماده آلی حاوی عناصر مفید به ویژه گوگرد، پتاسیم، نیتروژن آلی و محرک های رشد می ­باشد. در واقع کود مایع آلی غنی شده رویش سبز به عنوان یک کود آلی مایع کامل عمل می ­کند.

دو محصول اختصاصی در سبد کودی شرکت رویش سبز خاک اهورایی،

+NKS (کود آلی مایع غنی شده حاوی نیتروژن، پتاسیم و گوگرد.) و NS (کود آلی مایع غنی شده حاوی نیتروژن و گوگرد.) می ­باشد.

ویژگی­ های خاص و منحصر به فرد کود آلی مایع غنی شده +NKS  و NS

این کودها به نحوی فرموله شده که به عنوان یک ترکیب دو منظوره عمل می ­نمایند، بدین معنی که به دلیل وجود گوگرد محلول در کود، باعث کنترل بیماری­ های قارچی و باکتریایی می ­شوند. بررسی ­ها در سال­های اخیر نشان داده که این کودها در محصولات حساس به بیماری ­های قارچی از جمله: انگور، مرکبات، سبزی و صیفی جات، چغندرقند و ….. می­ تواند باعث مهار و کنترل بیماری­ های قارچی گردد. ضمن آنکه به عنوان فراری دهنده آفات و حشرات موذی به شمار می ­رود.

جدول آنالیز ضمانت شده کود آلی مایع +NKS

جدول آنالیز ضمانت شده کود آلی مایع NS

موارد فوق نشان­ دهنده این است که کودهای آلی مایع غنی شده رویش سبز به نه تنها به عنوان یک کود کامل، بلکه به عنوان یک کود اصلاح کننده ­ی خاک، ضد تنش، و بهبود دهنده ساختتار خاک و افزایش دهنده­ ی ذخیره مواد آلی در خاک عمل می­ کند. مجموعه موارد ذکر شده باعث می­ گردد تا کود آلی مایع غنی شده رویش سبز به عنوان یک کود کامل و موثر در تغذیه گیاهان زراعی و درختان معرفی و در بازار ارائه شود.

قیمت کود مایع به چه صورت است؟

در مبحث قیمت گذاری کودها عوامل متعددی تاثیرگذار بوده و این عوامل سبب می ­شود که عموما قیمت ثابتی برای کود­ها ذکر نگردد.

این عوامل شامل:

• قیمت مواد اولیه مورد نیاز برای تهیه کود شامل مواد اولیه ­ی آلی، معدنی یا زیستی است.
• ماشین­ آلات و دستگاه ­های صنعتی مورد نیاز جهت ساخت ترکیبات کود.
• نیروهای مهندسی و کارشناسی مورد نیاز.
• نیروهای انسانی و کارگری در خط تولید.
• تورم و تغییرات نرخ ارز.
• تحریم­ ها و مشکلات تهیه مواد اولیه.
• هزینه­ های جابه­ جایی و حمل و نقل.
• هزینه­ های تولید، بسته­ بندی و انبارداری.
• هزینه ­های تبلیغات و برندینگ و بازاریابی محصول.

موارد فوق چندین مورد از مجموعه عواملی هستند که بر روی قیمت نهایی تولید کودهای مایع و سایر کودها دخیل بوده. و سبب تغییرات در قیمت گذاری کودها در زمان­ های مختلف می­ گردد. به طور کلی کود­های مایع به واسطه فرمولاسیون ویژه، فرم محلول عناصر غذایی و نوع خاص بسته ­بندی و …. معمولا از هزینه ­ی نهایی تولید بالاتری نسبت به کودهای جامد برخوردار هستند. قانون عرضه و تقاضا در بازار مصرف کود به این صورت است که با در نظر گرفتن عواملی مثل: کیفیت و تاثیرگذاری کود، قیمت تمام شده محصول، قابل دسترس بودن و …. عرضه و تولید یک کود انجام می­ گیرد. در حیطه مصرف و تقاضا برای کود در سالیان اخیر خوشبختانه توجه به سلامت آب و خاک و گیاه در اولویت کار صنعت کشاورزی قرار گرفته است و این امر سبب می­ شود تا استفاده از کودهای آلی و ارگانیک، همچنین کودهای بیولوژیک گسترش یافته و مصرف سموم و آفت­ کش ­های شیمیایی تعدیل شود. این امر علاوه بر بعد سلامت کلی جامعه باعث کاهش هزینه­ های مصرفی برای تهیه و تولید انواع کودها و سموم شیمیایی نیز می ­شود.