| بخشتوضیح مختصر | |
| آب و هوای مناسب | درخت پسته مناسب مناطق گرم و خشک با تابستان های گرم و زمستان های خنک است و تحمل کمی در برابر سرماهای شدید دارد. |
| روش‌های کاشت | کاشت بذر که به زمان و مراقبت بیشتری نیاز دارد و کاشت نهال که باردهی سریع‌تری داشته و رایج‌تر است. |
| زمان کاشت | در مناطق معتدل، پاییز و در مناطق سرد، پس از زمستان بهترین زمان کاشت نهال پسته است. |
| خاک مناسب | خاک لومی با زهکشی خوب و pH خنثی برای درخت پسته توصیه می‌شود تا ریشه‌ها بتوانند به‌خوبی در خاک نفوذ کنند. |
| فاصله کاشت | درختان با فاصله ۶ در ۶ یا ۷ در ۷ متر کاشته می‌شوند تا نور کافی دریافت کنند و کیفیت محصول کاهش نیابد. |
| آبیاری | اگرچه درخت پسته مقاوم به خشکی است، اما آبیاری منظم و قطرهای برای افزایش بهره‌وری و کیفیت محصول توصیه می‌شود. |
| هرس درخت | هرس سبک و اصولی در زمان خواب درخت انجام می‌شود تا رشد بهتری داشته و نور به قسمت‌های مختلف درخت برسد. |
| قلمه زنی | پیوندهایی مانند شکمی، لوله ای و اسکنه‌ای برای تقویت و اصلاح درخت انجام می‌شود. |
| کوددهی | دو بار کوددهی سالانه با کودهای حیوانی و شیمیایی، به‌ویژه در فصل پاییز و زمستان، برای افزایش باردهی مؤثر است. |
| آفات و بیماری ها | آفات مانند پسیل و زنبور مغزخوار و بیماری‌هایی چون گموز و پوسیدگی طوقه تهدیدهایی برای درخت پسته هستند. استفاده از سموم و هرس منظم به کنترل آن‌ها کمک می‌کند. |
| نتیجه گیری | رعایت اصول کاشت، انتخاب اقلیم مناسب، مدیریت آبیاری و مبارزه با آفات منجر به تولید محصولی باکیفیت و بازدهی بالا می‌شود. |
شناخت ویژگی های شاخص درخت پسته
درخت پسته؛ ازجمله درختانی محسوب می شود که مخصوص مناطق معتدل و گرم است. درخت پسته در مناطق سردسیر رشد خوبی نداشته و در برابر سرمای شدید پایداری و مقاومت ندارد. معمولا ریشه های پسته، کاملا عمیق می شوند؛ پس خاکی که پسته در آن کاشته می شود، باید قابلیت نفوذ خوبی داشته باشد تا ریشه ها به خوبی بتوانند در خاک نفوذ کنند. ارتفاع درختان پسته معمولا کم است. بعد از کاشت درخت پسته؛ تا باردهی آن، چند سال طول می‌کشد.
انواع روش کاشت درخت پسته
در کاشت درخت پسته، دو روش وجود دارد که می توانید یک از این روش ها را برای کاشت انتخاب کنید.
- کاشت بذر پسته
- کاشت نهال پسته
کاشت بذر پسته
یکی از روش های کاشت درخت پسته، کاشت بذر آن می باشد. در این روش، ریشه درخت بهتر توسعه پیدا می کند و به طور معمول مقاومت بهتری دارد. این روش طولانی تر است و نیاز به مراقبت بیشتری نیز دارد.
برای کاشت بذر پسته باید در پایان اسفند ماه یا در اوایل فصل بهار اقدام کرد. به طوری که ابتدا بذر‌ها را به مدت ۲۴ ساعت خیس کرده، سپس آن را با قارچ کش ضدعفونی می کنیم؛ بعد بذر را ۵ روز در کیسه پارچه ای گذاشته و هر روز آن را خیس و مرطوب می کنیم تا بذر‌ها جوانه بزنند.
این بذر‌های جوانه زده آماده برای کاشت در زمین یا در گلدان هستند. البته باید توجه داشته باشید که قبل از کاشت، باید بذر‌های پسته جوانه زده را نیز با قارچ کش ضدعفونی کنید.
کاشت نهال پسته
در روش کاشت نهال که مسیر آن کوتاه تر است، باید نهال پسته را از مراکز معتبر تهیه کنید و بعد اقدام به کاشت نهال پسته در زمین اصلی نمایید. در انتخاب نهال مناسب باید به پایه و پیوندک نهال نیز توجه کنید. اغلب پایه را از نوع مقاومی انتخاب می کنند تا نسبت به شرایط محیطی و خاک مقاوم باشد.
نکته: در کاشت درخت پسته باید توجه داشته باشید که نهال های نر و نهال های ماده به نسبت مشخص تهیه و کاشت شوند تا به باردهی مطلوبی برسید. به طور معمول در باغ هایی با مساحت کم، به ازای هر ۹ عدد نهال ماده، باید یک نهال نر کاشته شود که این تعداد در باغ هایی با مساحت بیشتر می تواند به میزان هر ۱۵ تا ۲۰ نهال ماده، یک نهال نر برسد.
با این روش کاشت درخت پسته می توان حدود سه سال زودتر به محصول رسید. بنابراین بیشتر کشاورزان این روش را ترجیح میدهند.
نحوه کاشت پسته
برای کاشت نهال پسته به طور مؤثر، باید نهال های نر و ماده را با هم بکارید تا باردهی درختان بهبود یابد. به این منظور، در کنار هر ۱۵ درخت ماده، یک درخت نر بکارید. برای اطمینان از کاشت اصولی پسته، بهتر است تعداد بیشتری درخت نر در باغ بکارید. از آنجا که تشخیص درخت نر از ماده دشوار است و ممکن است اشتباه شود، توصیه می‌شود تعداد درختان نر را در باغ افزایش دهید.
بهترین فصل کاشت پسته
مشخص کردن بهترین فصل کاشت نهال های پسته با توجه به آب و هوای منطقه قابل کشت مشخص می شود. به طور مثال در مناطقی با آب و هوای معتدل، بهترین زمان برای کاشت نهال پسته، اواخر فصل پاییز است. اما در مناطقی با آب و هوای سرد و یخبندان، بهترین زمان برای کاشت درخت پسته، بعد از تمام شدن سرما و در اواخر فصل زمستان انجام می شود.
بنابراین اول باید در هر منطقه شناختی روی آب و هوای آن جهت کاشت نهال پسته یا انواع دیگر داشت و بعد اقدام به کاشت درختان پسته کرد. معمولا درخت پسته در آب و هوای گرم و خشک رشد بهتری دارد و همچنین به مقدار مناسبی آفتاب کامل در روز نیاز دارد.
اقلیم مناسب کاشت درخت پسته
برای بررسی اقلیم هر منطقه باید عواملی همچون آب وهوا، میزان بارندگی، رطوبت نسبی، ارتفاع از سطح دریا را در نظر گرفت. اقلیم مناسب جهت احداث باغ پسته، مناطقی است که دارای تابستان های گرم و خشک و طولانی هستند. درجه حرارت حدود 38 درجه سانتی گراد در تابستان باعث تولید مقدار زیادی محصول با کیفیت می گردد. به طور کلی مناطق نیمه بیابانی (با تابستان های گرم و خشک و رطوبت کم) و زمستان های سرد، برای کاشت درخت پسته مناسب هستند.
در زمان گرده افشانی، رطوبت نسبی منطقه باید بین ۳۵ تا ۵۰ درصد باشد تا فرآیند به خوبی انجام شود. بعد از خزان برگ ها، درختان پسته به خواب زمستانی به مدت شش هفته نیاز دارند که در آن دمای محیط بین 0 تا منفی ۷ درجه سانتی گراد باشد تا نیاز سرمایی آن‌ها تأمین گردد.
توجه به این نکته ضروری است که دماهای بسیار پایین، مانند سرمای مداوم ۱۲- درجه سانتی گراد، می تواند به درختان پسته آسیب جدی وارد کرده و آن‌ها را از بین ببرد. از این رو، هنگام کاشت درخت پسته، بررسی دقیق میزان سرمای منطقه و شرایط اقلیمی از اهمیت زیادی برخوردار است.
برای کاشت موفق درخت پسته در تهران یا هر منطقه‌ای دیگر در ایران، شناخت کامل شرایط اقلیمی و آب و هوایی منطقه امری ضروری است تا بهترین بازدهی حاصل شود.
کاشت پسته در مناطق گرمسیر
معمولا کاشت درخت پسته در مناطق گرمسیر بیشتر توصیه می شود. چراکه در فصل رشد دمای بین 25 تا 38 درجه سانتی گراد برای رشد درختان پسته مناسب است. حداقل دما و حداکثر دما برای کاشت پسته بین 20 تا 42 درجه سانتی گراد می باشد. بدین جهت برای کاشت درخت پسته، مناسب ترین انتخاب مناطقی هستند که آب‌وهوای گرم و خشک دارند.
کاشت پسته در مناطق سردسیر
کاشت درخت پسته در مناطق سردسیر به دلیل شرایط آب و هوایی سخت و نامناسب، کشاورزان آن منطقه را به چالش می کشد. معمولا درختان پسته تحمل سرما و یخبندان را ندارند اما مقاومت خوبی مقابل خشکی از خود نشان می دهند. رطوبت زیاد هنگام گرده افشانی، بروز بیماری های قارچی را افزایش می دهد.
برای کاشت پسته در مناطق سردسیر، نور خورشید به طور کافی و بهترین دسترسی به آب جزو مهم ترین عوامل انتخاب محل مناسب هستند. مناطقی که با سرماهای ناگهانی و شدید مواجه هستند، مناسب برای کاشت پسته نمی باشند.
قابل ذکر است برای کاشت درخت پسته در مناطق سردسیر، باید خاک دارای مواد آلی و عناصر غذایی کافی باشد تا به رشد درخت کمک کند.
خاک مناسب کاشت
خاک مناسب جهت رشد درخت پسته باید از نظر اسیدیته بودن خنثی باشد. میزان PH خاک نیز در کاشت درخت پسته بسیار حائز اهمیت است. همچنین خاک باید به گونه ای باشد که درخت پسته بتواند به راحتی در آن ریشه کند. بنابراین خاک باید نفوذ پذیری خوبی داشته باشد.
فاصله مناسب درختان پسته
معمولاً درختان پسته را در فاصله ۶ در ۶ یا ۶ در ۷ یا ۷ در ۷ می کارند. این فاصله به این دلیل است که درخت پسته، درختی است که نیاز به آفتاب کامل دارد. در صورت کم بودن فاصله بین درختان پسته، بر روی یک دیگر سایه می اندازند و این موضوع باعث می شود تا با کاهش کیفیت محصول مواجه شوید.
آبیاری درختان پسته
با اینکه درخت پسته نسبت به خشکی مقاوم است، اما آبیاری به اصولی و به موقع، باعث افزایش کیفیت محصول می شود. میزان آب مورد نیاز درخت پسته، به سن درخت بستگی دارد.
در سال های ابتدایی کاشت درخت پسته، به آب بیشتری نیاز دارد و زمان بین دو آبیاری کمتر است، اما با رشد درخت زمان بین دو آبیاری در درخت افزایش پیدا می کند.
در آبیاری درخت پسته، انواع آبیاری کرتی، قطره ای، جوی و پشته و زیر سطحی را می توانید انجام یدهید. اما در میان تمامی روش ها، آبیاری قطره ای بهترین روش برای باغات پسته است. چراکه این روش باعث افزایش بهره وری آب، کاهش آبشویی خاک، کاهش علف های هرز و فرسایش خاک می شود.
در دو سال اول رشد درخت پسته با توجه به شرایط محیطی و نیاز درخت به آب بیشتر، می توان در کنار آبیاری زیرسطحی قطره ای، آبیاری غرقابی نیز انجام داد تا تمام نیاز آبی درخت برطرف شود.
بیشتر بخوانید: آبیاری پسته – اصول آبیاری و مدیریت منابع
هرس درخت پسته
در مورد درخت پسته، نیاز به هرس سنگینی نیست. اما برای تربیت درخت و شکل دهی به آن، هرس را انجام می دهند. در سال اول بعد از کاشت پسته، درخت را سرزنی کرده تا شاخه های جانبی روی درخت تولید شود. در سال های بعدی باید هر یک از شاخه های اولیه را وقتی به ۴۰ سانتی متری رسیدند برش دهید.
حتما توجه کنید که که هرس درخت پسته باید در زمان خواب درخت انجام شود.
درخت های سالم نیازی به هرس شدید ندارند اما در درختان ضعیف هرس می تواند به تجدید رشدشان کمک کند. در هرس پسته باید توجه کرد که داخل تاج باز باشد تا نور خورشید به مقدار لازم به آن برسد.
در مورد درختان پسته نر، هرس لازم نیست تا جایی که مانع رشد درختان ماده شود. هر چه درخت پسته نر هرس نشود، بلندتر خواهد شد و عمل گرده افشانی بهتر صورت می‌گیرد.
نحوه قلمه زدن درخت پسته
سه روش رایج برای پیوند و قلمه زدن درخت پسته وجود دارد: پیوند شکمی، پیوند لوله ای و پیوند اسکنه ای. برای موفقیت در پیوند زدن درخت پسته، باید به نزدیکی پایه و پیوند، شرایط محیطی مناسب، حذف آفت ها و سایر عوامل مؤثر در رشد پسته توجه کرد.
در پیوند شکمی، روی پوست پایه یک برش عمودی ایجاد می شود و یک برش افقی نیز بر روی آن زده می‌شود تا به شکل T شود. برای پیوند لوله ای انتهای پایه را قطع کرده و پوست آن را تا محل پیوندک بر می دارند. همچنین در پیوند نوع اسکنه ای پایه را روی قطرهای 3 تا 10 سانتی متری قرار می دهند. برای پیوند اسکنه ای، پیوندک را از شاخه های یک ساله می گیرند.
کوددهی درخت پسته
برای باردهی خوب و مناسب درخت پسته، بهتر است که در طی یک سال، دو بار در باغ پسته کودهی انجام شود. بهتر است کود را زیر خاک و در فاصله 30 تا 35 سانتی متری از درختان قرار دهید.
بهتر است از کودهای حیوانی مانند کود گوسفندی و گاوی در فصل پاییز تا فصل زمستان استفاده کنید. استفاده از کودهای شیمیایی فسفره و ازت متناسب با دوره آبیاری درخت پسته می توانند در رشد و باردهی درخت مفید باشند.
بیشتر بدانید: کود پسته: معرفی بهترین کود برای پسته + راهنمای مصرف
آفات و بیماری های رایج
- سن‌ها که باعث ریزش میوه و سیاه شدن آن می شوند
- شته چین دار برگ پسته
- سپردار واوی برگ پسته
- پسیل پسته
- زنجره
- زنبور مغزخوار طلایی و سیاه
- سوسک طوقه خوار پسته از جمله آفات در کاشت درخت پسته می باشند.
در صورتی که درخت قوی باشد و بنیه خوبی داشته باشد، مقاومت بهتری نسبت به این آفات دارد. همچنین با هرس به موقع، جمع‌آوری میوه های آلوده و میوه های پای درخت، کاشت رقم مناسب، آبیاری منظم و رعایت بهداشت زراعی مانند از بین بردن علف های هرز می توان از بسیاری از آفات پیشگیری کرد.
- بیماری گموز
- سرخشکیدگی درختان پسته
- پوسیدگی طوقه
- آلترناریا
- نماتد پسته (شبه کرم‌های کوچک ذربینی هستند که اکثراً با چشم غیرمسلح قابل رؤیت نبوده)
موارد نام برده از بیماری های مهم درخت پسته می باشند که در کاشت درخت پسته باید به آن ها توجه بسیاری کرد.
کنترل این بیماری ها و استفاده از مبارزه تلفیقی در پیشگیری به شدت مؤثر است. همچنین، کشاورزان می توانند با هرس به موقع و مناسب درخت پسته با ابزارهای ضدعفونی شده، تغذیه کافی، محلول پاشی درختان، استفاده از روش آبیاری مناسب و به‌کارگیری سموم مؤثر، از بیماری ها پیشگیری و با آن ها مبارزه کنند.
نتیجه گیری
کاشت پسته با توجه به ارزش اقتصادی بالایی که دارد، می‌تواند برای کشاورزان سود خوبی به همراه داشته باشد. در این مقاله، مراحل و اصول اساسی کاشت و نگهداری از درخت پسته را بررسی کرده‌ایم. کشاورزان باید در کاشت پسته به نکات مهمی مانند انتخاب بذر یا نهال مناسب، تطابق با شرایط اقلیمی، نوع خاک، آبیاری منظم، تغذیه صحیح و کنترل آفات و بیماری ها توجه کنند.
درخت پسته با آب و هوای گرم و خشک سازگاری دارد و با رعایت این اصول، می‌توان به محصولی باکیفیت و با بازدهی بالا دست یافت. علاوه بر این، آبیاری صحیح، استفاده از گونه‌های مقاوم و مدیریت موثر آفات و بیماری‌ها از عوامل کلیدی در بهبود کیفیت و افزایش کمیت محصول نهایی محسوب می‌شوند.
جدول خلاصه: کاشت درخت پسته
| بخش | توضیح مختصر |
|---|---|
| آب و هوای مناسب | درخت پسته مناسب مناطق گرم و خشک با تابستان های گرم و زمستان های خنک است و تحمل کمی در برابر سرماهای شدید دارد. |
| روش‌های کاشت | کاشت بذر که به زمان و مراقبت بیشتری نیاز دارد و کاشت نهال که باردهی سریع تری داشته و رایج تر است. |
| زمان کاشت | در مناطق معتدل، پاییز و در مناطق سرد، پس از زمستان بهترین زمان کاشت نهال پسته است. |
| خاک مناسب | خاک لومی با زهکشی خوب و pH خنثی برای درخت پسته توصیه می شود تا ریشه ها بتوانند به خوبی در خاک نفوذ کنند. |
| فاصله کاشت | درختان با فاصله ۶ در ۶ یا ۷ در ۷ متر کاشته می شوند تا نور کافی دریافت کنند و کیفیت محصول کاهش نیابد. |
| آبیاری | اگرچه درخت پسته مقاوم به خشکی است، اما آبیاری منظم و قطره ای برای افزایش بهره وری و کیفیت محصول توصیه می شود. |
| هرس درخت | هرس سبک و اصولی در زمان خواب درخت انجام می شود تا رشد بهتری داشته و نور به قسمت های مختلف درخت برسد. |
| قلمه زنی | پیوندهایی مانند شکمی، لوله ای و اسکنه ای برای تقویت و اصلاح درخت انجام می شود. |
| کوددهی | دو بار کوددهی سالانه با کودهای حیوانی و شیمیایی، به ویژه در فصل پاییز و زمستان، برای افزایش باردهی مؤثر است. |
| آفات و بیماری ها | آفات مانند پسیل و زنبور مغزخوار و بیماری هایی چون گموز و پوسیدگی طوقه تهدیدهایی برای درخت پسته هستند. استفاده از سموم و هرس منظم به کنترل آن‌ها کمک می کند. |
| نتیجه گیری | رعایت اصول کاشت، انتخاب اقلیم مناسب، مدیریت آبیاری و مبارزه با آفات منجر به تولید محصولی باکیفیت و بازدهی بالا می شود. |
نقل قول:
Pistachio trees should be planted in spring, to give them time to establish themselves through the summer. Planting holes should be as deep as the root ball and twice as wide. They don’t need a lot of irrigation compared to similar crops like almonds – deep watering once a month is adequate. If the leaves start to turn yellow before fall this usually means it’s getting too much water.
منابع:
